Nghề làm bánh ú lá tre: Hồn quê bình dị, nét đẹp văn hóa miền Tây

Tại xã Lợi An, huyện Trần Văn Thời, Cà Mau, nghề gói bánh ú lá tre không chỉ mang lại nguồn thu nhập ổn định mà còn giữ gìn nét đẹp văn hóa độc đáo của miền Tây Nam Bộ. Những bàn tay khéo léo nơi đây đã biến món ăn dân dã này thành niềm tự hào quê hương.

Làng Nghề Truyền Thống Lâu Đời

Nghề gói bánh ú lá tre ở xã Lợi An đã tồn tại từ bao đời nay, được người dân địa phương coi là “ngón nghề nữ công.” Theo lời bà Nguyễn Thị Nga, một thợ gói bánh lâu năm: “Tôi lớn lên đã thấy bánh này rồi. Nghề này được ông bà truyền lại, giờ mẹ truyền con, con truyền cháu, cứ thế mà giữ gìn.”

Hiện nay, tại xã Lợi An, hơn 12 tổ làm bánh với trên 200 hội viên phụ nữ tham gia. Nghề này không chỉ duy trì trong các dịp lễ lớn như Tết Nguyên Đán mà còn hoạt động quanh năm, góp phần tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân.

Lá Tre Tươi – Linh Hồn Của Chiếc Bánh

Lá tre được chọn lựa kỹ càng từ các tỉnh như An Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ, đáp ứng tiêu chuẩn lá xanh, lành lặn, bản to. Bà Út, một thợ gói bánh lâu năm, chia sẻ: “Lá tre giúp bánh ráo và đẹp hơn. Nếu dùng lá chuối, bánh sẽ không được trong và nhuyễn như lá tre.”

Nguồn lá tre ngày càng khan hiếm do nhu cầu tăng cao, khiến nhiều hộ dân phải đặt lá từ các tỉnh khác hoặc chủ động trồng tre tại vườn. Ngoài lá, nước tro đước – một nguyên liệu đặc trưng của vùng đất Cà Mau – cũng được sử dụng để ngâm nếp, tạo độ trong và hương vị độc đáo.

Tỉ Mỉ Từng Công Đoạn – Gói Trọn Tình Quê

Gói bánh ú lá tre là cả một quá trình đòi hỏi kỹ thuật cao. Từ việc chọn nguyên liệu, gói bánh, đến luộc bánh, mọi công đoạn đều yêu cầu sự tỉ mỉ và khéo léo. Một thợ gói lành nghề có thể hoàn thành một chiếc bánh trong chưa đầy 30 giây.

“Bánh gói không chặt sẽ nhão, còn chặt quá khi luộc dễ bung nếp,” chị Hoa, một thợ gói, giải thích.

Đặc biệt, bánh phải được luộc trong lửa củi đều tay để lá giữ màu xanh đẹp mắt. Khi hoàn thành, chiếc bánh ú phải có lớp vỏ nếp trong suốt, nhìn thấy được phần nhân đậu xanh bên trong – tiêu chí đánh giá tay nghề của người gói bánh.

Nét Văn Hóa Miền Tây Trong Chiếc Bánh

Bánh ú lá tre không chỉ là món ăn mà còn là biểu tượng văn hóa của vùng đất Cà Mau. Hàng năm, vào dịp Tết Đoan Ngọ, không khí tại các làng nghề trở nên rộn ràng hơn bao giờ hết. Các hộ gia đình tập trung đông đủ, từ trẻ nhỏ đến người già, cùng chung tay gói bánh để kịp giao các đơn hàng lên đến hàng ngàn chiếc mỗi ngày.

Công việc tuy vất vả nhưng lại mang đến niềm vui. Một thợ gói chia sẻ: “Mỗi mùa bánh ú, cả xóm như một gia đình lớn. Ai cũng vui vẻ, vừa làm vừa trò chuyện.”

Giá Trị Kinh Tế Và Văn Hóa

Hiện nay, nghề gói bánh ú lá tre không chỉ phục vụ nhu cầu nội địa mà còn hướng đến các thị trường lớn như TP.HCM và các tỉnh lân cận. Thu nhập từ nghề này có thể lên đến 30 triệu đồng mỗi mùa vụ, mang lại đời sống ổn định cho nhiều hộ gia đình.

Không chỉ là nguồn kinh tế, chiếc bánh ú lá tre còn giúp gìn giữ hồn quê. Mỗi chiếc bánh là kết tinh của tình yêu quê hương, sự khéo léo và sáng tạo của người dân miền Tây.

Trong guồng quay hiện đại, bánh ú lá tre vẫn giữ vị trí riêng biệt, là món quà quê thân thương và biểu tượng văn hóa không thể thay thế của miền Tây Nam Bộ. Nghề gói bánh không chỉ lưu giữ truyền thống mà còn mở ra tương lai tươi sáng, tạo cơ hội phát triển kinh tế và du lịch địa phương