Lò lu Đại Hưng – Hơn 180 năm giữ lửa cho nghề gốm thủ công Bình Dương

Suốt hơn 180 năm, Lò lu Đại Hưng ở Bình Dương vẫn miệt mài giữ gìn nghề làm gốm truyền thống. Quy trình sản xuất thủ công, sản phẩm bền đẹp cùng giá trị văn hóa độc đáo giúp thương hiệu lan tỏa rộng khắp miền Tây, Campuchia, Thái Lan.

Dấu Ấn Thời Gian Từ Những Chiếc Lu

Những ngày này, dạo bước giữa nhịp sống hiện đại và công nghiệp, thật khó tin rằng tại thành phố Thủ Dầu Một, Bình Dương, vẫn tồn tại một làng nghề gốm có tuổi đời lên đến hơn 180 năm. Đó chính là Lò lu Đại Hưng – một trong những cái tên lâu đời và nổi bật nhất trong lĩnh vực sản xuất lu (khạp, chum) và hũ sành tại Việt Nam. Giữa guồng quay công nghiệp hóa, Đại Hưng giữ nguyên vẹn nét thủ công truyền thống, trở thành biểu tượng của sự bền bỉ và niềm tự hào của người Bình Dương.

Ngược dòng lịch sử, vào khoảng thế kỷ 17-18, một người Hoa gốc Quảng Đông tên là chú Ngâu đã mang nghề làm lu gốm tới mảnh đất Bình Dương này. Với đôi tay tài hoa và tình yêu nghề, chú Ngâu đặt nền móng đầu tiên cho làng nghề Đại Hưng ngày nay. Sau gần hai thế kỷ, trải qua nhiều đời chủ, Lò lu Đại Hưng vẫn vững vàng tồn tại, tiếp tục là biểu tượng đẹp của văn hóa gốm Việt Nam.

Người giữ lửa hiện tại của Đại Hưng là ông Bùi Văn Giang (tức Tám Giang) – đời chủ thứ năm đã gắn bó hơn 30 năm. Năm 2006, giá trị lịch sử và văn hóa của lò lu được UBND tỉnh Bình Dương ghi nhận, chính thức công nhận là Di tích lịch sử cấp tỉnh.

Bí Quyết Từ Đất Và Lửa – Quy Trình Công Phu, Kỳ Công

Giữa thời đại máy móc, quy trình sản xuất tại Đại Hưng vẫn giữ trọn vẹn phương pháp thủ công cổ truyền. Từ khâu chọn đất, nhào nặn đến nung chín sản phẩm, tất cả đều dựa vào bàn tay điêu luyện của các nghệ nhân.

Quá trình tạo nên một sản phẩm lu hoàn chỉnh gồm nhiều bước rất công phu. Anh Cường, một thợ lành nghề lâu năm tại đây, chia sẻ cụ thể hơn về các bước quan trọng: “Đầu tiên, đất sét được lựa chọn kỹ càng rồi ngâm xuống hầm nước trong thời gian dài, cho đất nở đều và mịn. Tiếp đó, chúng tôi đưa đất vào máy xay kỹ đến hai lần, tạo độ dẻo chuẩn xác nhất mới đem đi làm lu.”

Sau khi có được đất tốt, thợ gốm tiến hành “in” đất vào khuôn để định hình sản phẩm. Thông thường, một chiếc lu sẽ được ghép từ ba phần gồm miệng, thân và đáy. Điểm nhấn đặc biệt là các họa tiết như rồng, hoa văn tinh xảo không phải được khắc trực tiếp mà đều được tạo sẵn trong các khuôn, sau đó được in dập trực tiếp vào đất. Anh Cường hào hứng tiết lộ: “Nhiều người ngạc nhiên khi thấy các chi tiết rồng uốn lượn tuyệt đẹp trên sản phẩm của chúng tôi. Thực ra, những họa tiết này đã được khắc chìm tinh xảo vào khuôn từ trước. Chúng tôi chỉ việc ép đất vào để có được sản phẩm đẹp như ý.”

Sau khi được định hình, sản phẩm lu gốm sẽ trải qua giai đoạn phơi khô tự nhiên, tiếp đến là bước tráng lớp “hồ” – một chất liệu đặc biệt tạo độ bóng và màu sắc đặc trưng cho lu gốm Bình Dương. Đây cũng là công đoạn quyết định độ bền và vẻ đẹp lâu dài của mỗi sản phẩm.

Kỹ Thuật Nung Độc Đáo: Lửa Và Thời Gian Làm Nên Giá Trị

Công đoạn nung là bước quan trọng và cầu kỳ nhất. Đại Hưng hiện sở hữu hệ thống 15 lò nung kiểu bao liên hoàn, được xây dựng hoàn toàn từ gạch sống và đất sét, tạo nên vẻ đẹp thô mộc, gần gũi.

Một lần nung kéo dài từ 4 đến 6 giờ đồng hồ, trong nhiệt độ hơn 1000 độ C. Điều thú vị là lửa trong các lò nung này được duy trì bằng củi gỗ hoàn toàn tự nhiên, tạo nên nét đẹp truyền thống mà ít nơi nào giữ được. Đáng chú ý, sức nóng trong lò nung có thể kéo dài đến cả năm trời. Anh Cường cho biết thêm: “Mỗi lò nung xây dựng rất tỉ mỉ, nhưng do nhiệt độ cao liên tục nên sau khoảng 1 năm, chúng tôi lại phải xây lại một lần. Cả quá trình nung đều phải căn chỉnh củi lửa chính xác, để sản phẩm không bị hư hỏng hay lỗi kỹ thuật.”

Mỗi ngày, lò Đại Hưng cung cấp ra thị trường khoảng 300 sản phẩm các loại, từ lu, khạp lớn dùng để chứa nước, ủ rượu, làm tương… cho tới các sản phẩm nhỏ hơn như hũ sành, chum gốm tinh tế. Đa số sản phẩm được tiêu thụ rộng khắp các tỉnh miền Tây Nam Bộ, Đông Nam Bộ, ngoài ra còn xuất khẩu sang Campuchia và Thái Lan bằng đường thủy.

Giá Trị Văn Hóa Vượt Thời Gian

Giữa thị trường hiện đại đa dạng sản phẩm, sức hút từ lu gốm Đại Hưng vẫn không hề suy giảm. Sự bền bỉ, giá thành hợp lý cùng nét đẹp văn hóa đặc trưng giúp lu Đại Hưng luôn có chỗ đứng vững chắc.

Sự tỉ mỉ, cẩn trọng trong từng sản phẩm của người thợ chính là yếu tố then chốt khiến sản phẩm luôn được khách hàng yêu thích và tin dùng qua nhiều thế hệ.

Đại Hưng không đơn thuần là nơi sản xuất đồ dùng sinh hoạt, đây còn là bảo tàng sống động của nghề gốm thủ công Bình Dương. Những người thợ nơi đây đang ngày ngày thắp lửa đam mê, kiên trì giữ gìn một giá trị văn hóa đáng tự hào cho thế hệ tương lai.

Để Đại Hưng tiếp tục trường tồn, mỗi người dân hãy cùng chung tay ủng hộ, bảo tồn và phát huy hơn nữa giá trị độc đáo này của dân tộc.